Rzeźby parkowe Balbiny Świtycz-Widackiej

W 2024 r., pomiędzy sierpniem a wrześniem, przeprowadzone zostały prace konserwatorskie trzech rzeźb usytuowanych w Parku Podzmacze w Olsztynie, autorstwa Balbiny Świtycz-Widackiej. Wykonanie prac możliwe było dzięki dofinasowaniu ze środków  programu własnego Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku pn. RZEŹBA W PRZESTRZENI PUBLICZNEJ DLA NIEPODLEGŁEJ  – 2024, pochodzących z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Cykl rzeźb: „Wiosna”, „Amor na czatach” i „Ryba z dzieckiem”, został wykonany przez artystkę na zlecenie władz miejskich, w ramach urządzania parku miejskiego, otaczającego stare miasto w Olsztynie. W realistycznych dziełach figuratywnych odnajdujemy nawiązanie do rzeźby impresjonistycznej oraz do młodopolskiego symbolizmu. Wprowadzanie sztuki do przestrzeni publicznych było powszechnym zjawiskiem w latach 60-tych i 70-tych XX w. Postaci z mitologii, zwierzęta, elementy związane z lokalnym folklorem lub historią miasta, ozdabiały przestrzeń wielu skwerów, parków czy ogrodów w całej Polsce.

1. „WIOSNA”

Rzeźba przedstawiająca alegorię wiosny jako młodej kobiety, niesie kwiaty w prawej dłoni. Postać w lekkim kontrapoście stoi na wysokim cokole w kształcie walca, z góry spoglądając na przechodniów.  Do postaci pozowała artystce córka Karina (twarz) oraz jej koleżanka Irena (figura).

- czas powstania: 1966 r. 

- materiał i technika: odlew betonowy 

- wymiary: 450 cm, 70 cm, 70 cm

2. „AMOR NA CZATACH”

„Amor na czatach” przedstawia postać z mitologii rzymskiej - boga miłości. Przedstawiony został jako nagi, młody mężczyzna, uchwycony w momencie wyciągania strzały z kołczana, opierając na łuku lekko przechyloną głowę. Postać ustawiona została na prostopadłościennym cokole. Modelem pozującym do rzeźby był wnuk artystki – Kamil Solarski.

- czas powstania: 1968 r.  

- materiał i technika: odlew betonowy 

- wymiary: 270 cm, 80 cm, 80 cm

3. „RYBA Z DZIECKIEM”

Rzeźba „Ryba z dzieckiem” została zaprojektowana jako element fontanny, umieszczonej u podnóża zabytkowej willi przy ul. Zamkowej 5. Mieściła się tam niegdyś szkoła artystyczna, gdzie Balbina Świtycz – Widacka kształciła młodych adeptów sztuki. Rzeźba przedstawia kilkuletniego chłopca siedzącego na rybie. Założeniem autorki było, aby fontanna tworzyła staw leśny z umieszczonym pośrodku szczupakiem – królem mazurskich jezior. Z otwartego pyska ryby tryska woda. Do postaci chłopca pozował artystce wnuk – Kamil Solarski.

- czas powstania: 1959 r.  

- materiał i technika: odlew betonowy 

- wymiary: 190 cm, 170 cm, 90 cm

Informacja o przeprowadzonych pracach

Na przestrzeni lat dzieła te wielokrotnie padały atakiem wandali, a ich elementy były malowane farbami w spray’u. Usytuowanie wśród zieleni i związana z tym wilgoć spowodowały, że rzeźby pokryte były porostami, glonami a nawet  nawarstwieniami czarnych grzybów. Miejscowo widoczne były drobne spękania, a w przypadku rzeźby „Ryba z dzieckiem” znaczne ubytki w partii głowy dziecka.  Wcześniej rzeźby były poddawane renowacji w latach 2014-2015 r.  Prace przeprowadzone w 2024 r. to przede wszystkim oczyszczenie powierzchni rzeźb i cokołów z nawarstwień brudów, porostów i farby, dezynfekcja, wzmocnienie strukturalne, wypełnienie drobnych spękań, scalenie kolorystyczne oraz zabezpieczenie powierzchni rzeźb przed wilgocią.

Informacje o autorce rzeźb

Balbina Świtycz-Widacka (ur. 31.03.1901 Mohylewo – zm. 28.07.1972 Olsztyn) – rzeźbiarka, poetka, nauczycielka. W 1924 r. ukończyła gimnazjum w Brześciu nad Bugiem i podjęła studia na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, które ukończyła w 1929 r. Była uczennicą wybitnego rzeźbiarza Konstantego Laszczki. Po 1945 r. osiedliła się na Pomorzu. Kierowała referatem kultury w Wyrzysku, potem przeniosła się do Brodnicy. Krótki czas spędziła we Włocławku, potem w Giżycku. W 1954 r. zamieszkała w Olsztynie w miasteczku akademickim Kortowo, gdzie miała też swoją pracownię. W Olsztynie spędziła resztę życia, tworząc rzeźby i cykle portretów rzeźbiarskich m.in. "Zasłużeni dla Warmii i Mazur", "Naukowcy, artyści, politycy". Oprócz rzeźb w przestrzeni publicznej ponad 40 popiersi jej autorstwa znajduje się na terenie obecnego Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego Olsztynie w Galerii rzeźby Balbiny Świtycz-Widackiej.

Zadanie pn. „Prace konserwatorskie „Konserwacja rzeźb parkowych autorstwa Balbiny Świtycz - Widackiej usytuowanych na terenie Parku Podzamcze w Olsztynie” dofinansowano ze środków programu własnego Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku pn. „Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej – 2024” pochodzących z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Wartość dofinansowania:  60 490,48  zł

Całkowity koszt inwestycji:  67 330,20  zł

Poniżej zdjęcia rzeźb przed pracami i po wykonaniu prac konserwatorskich.