Gmina Olsztyn w latach 2004-2014 realizowała zadania z zakresu właściwości Warmińsko-Mazurskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, przejmując administracyjne, merytoryczne i finansowe obowiązki sprawowania ochrony nad zabytkami miasta Olsztyna.

W minionym okresie 10 lat podejmowane były istotne działania badawcze i rewaloryzacyjne względem zabytków Olsztyna. Wiele dotąd nieużytkowanych i ulegających degradacji obiektów zabytkowych zostało zaadaptowanych i zrewitalizowanych, co przyczyni się do ich zachowania dla przyszłych pokoleń. Podjęte prace konserwatorskie i remontowe zabezpieczyły i utrwaliły substancję zabytków, co równocześnie wpłynęło na poprawę wizerunku miasta. Realizacja prac nie byłaby jednak możliwa bez zaangażowania środków finansowych z UE, rządowych, a przede wszystkim prywatnych funduszy właścicieli zabytków. Również samorząd Olsztyna stworzył finansowe warunki umożliwiające zachowanie i zagospodarowanie zabytków wpisanych do rejestru poprzez przyznawanie co roku dotacji z budżetu miasta, z których dofinansowywane są prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane. Tworząc swoisty fundusz ochrony zabytków miasta samorząd olsztyński miał na celu przede wszystkim niesienie pomocy właścicielom zabytków oraz zrekompensowanie niejako zwiększonego zakresu obowiązków, nałożonego na nich ustawą o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Od roku 2004 na ten cel z budżetu miasta przeznaczona została kwota ponad 7,5 mln zł, w ramach której odrestaurowano między innymi dwadzieścia dwie elewacje, wykonano remonty zabezpieczające w ponad pięćdziesięciu zabytkach oraz dofinansowano prace konserwatorskie i restauratorskie klatek schodowych, stolarek i zabytków ruchomych.

Zabytki są świadkami minionych czasów, świadectwem biegu historii, przemian kulturowych, społecznych i cywilizacyjnych. Swym bogactwem i różnorodnością w sposób znaczący przyczyniają się do poprawy jakości życia. Dbałość o stan zachowania zabytków znajduje wyraz w bardziej świadomym poszanowaniu, poznawaniu i badaniu dziedzictwa kulturowego. Zorganizowana w 2014 roku wystawa 10 lat ochrony zabytków Olsztyna miała być tego odzwierciedleniem i zarazem podsumowaniem dziesięcioletnich działań samorządu Olsztyna, konserwatorów zabytków oraz właścicieli i posiadaczy zabytków.

Wystawa prezentowała ważniejsze realizacje konserwatorskie przy zabytkach nieruchomych i ruchomych, stolarce otworowej oraz wystroju klatek schodowych, przedstawiała wybrane przykłady z dziedziny naukowych badań konserwatorskich, archeologicznych i architektonicznych, a także sposoby dokumentowania zabytków.