W 2024 r., pomiędzy sierpniem a wrześniem, przeprowadzone zostały prace konserwatorskie trzech rzeźb usytuowanych w Parku Podzmacze w Olsztynie, autorstwa Balbiny Świtycz-Widackiej. Wykonanie prac możliwe było dzięki dofinasowaniu ze środków  programu własnego Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku pn. RZEŹBA W PRZESTRZENI PUBLICZNEJ DLA NIEPODLEGŁEJ  – 2024, pochodzących z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Cykl rzeźb: „Wiosna”, „Amor na czatach” i „Ryba z dzieckiem”, został wykonany przez artystkę na zlecenie władz miejskich, w ramach urządzania parku miejskiego, otaczającego stare miasto w Olsztynie. W realistycznych dziełach figuratywnych odnajdujemy nawiązanie do rzeźby impresjonistycznej oraz do młodopolskiego symbolizmu. Wprowadzanie sztuki do przestrzeni publicznych było powszechnym zjawiskiem w latach 60-tych i 70-tych XX w. Postacie z mitologii, zwierzęta, elementy związane z lokalnym folklorem lub historią miasta, ozdabiały przestrzeń skwerów, parków czy ogrodów w całej Polsce.

1. „WIOSNA”

Rzeźba przedstawiająca alegorię wiosny jako młodej kobiety, w prawej dłoni niesie kwiaty. Postać w lekkim kontrapoście stoi na wysokim cokole w kształcie walca, z góry spoglądając na przechodniów.  Do postaci pozowała artystce córka Karina (twarz) oraz jej koleżanka Irena (figura),

- czas powstania: 1966 r.  

- materiał i technika: odlew betonowy 

- wymiary: 450 cm, 70 cm, 70 cm

2. „AMOR NA CZATACH”

Rzeźba przedstawia postać z mitologii rzymskiej - boga miłości Amora. Przedstawiony został jako nagi, młody mężczyzna, uchwycony w momencie wyciągania strzały z kołczana, opierając na łuku lekko przechyloną głowę. Postać ustawiona została na prostopadłościennym cokole. Modelem pozującym do rzeźby był wnuk artystki – Kamil Solarski,

- czas powstania: 1968 r.  

- materiał i technika: odlew betonowy 

- wymiary: 270 cm, 80 cm, 80 cm

3. „RYBA Z DZIECKIEM”

Rzeźba „Ryba z dzieckiem” została zaprojektowana jako element fontanny, umieszczonej u podnóża zabytkowej willi przy ul. Zamkowej 5. Mieściła się tam niegdyś szkoła artystyczna, gdzie Balbina Świtycz-Widacka kształciła młodych adeptów sztuki. Rzeźba przedstawia kilkuletniego chłopca siedzącego na rybie. Założeniem autorki było, aby fontanna tworzyła staw leśny z umieszczonym pośrodku szczupakiem – królem mazurskich jezior. Z otwartego pyska ryby tryskała woda. Do postaci chłopca pozował artystce wnuk – Kamil Solarski.

- czas powstania: 1959 r.  

- materiał i technika: odlew betonowy 

- wymiary: 190 cm, 170 cm, 90 cm

Informacja o pracach przeprowadzonych przy rzeźbach

Na przestrzeni lat dzieła te wielokrotnie padały atakiem wandali, a ich elementy były malowane farbami w spray’u. Usytuowanie wśród zieleni i związana z tym wilgoć spowodowały, że rzeźby pokryte były porostami, glonami a nawet  nawarstwieniami czarnych grzybów. Miejscowo widoczne były drobne spękania, a w przypadku rzeźby „Ryba z dzieckiem” znaczne ubytki w partii głowy dziecka.  Ostatnio rzeźby były poddawane konserwacji w latach 2014-2015.  Prace przeprowadzone w 2024 r. to przede wszystkim oczyszczenie powierzchni rzeźb i cokołów z nawarstwień brudów, porostów i farby, dezynfekcja, wzmocnienie strukturalne, wypełnienie drobnych spękań, scalenie kolorystyczne oraz zabezpieczenie powierzchni rzeźb i cokołów przed wilgocią.

Informacja o autorce rzeźb

Balbina Świtycz-Widacka (ur. 31.03.1901 Mohylewo – zm. 28.07.1972 Olsztyn) – rzeźbiarka, poetka, nauczycielka. W 1924 r. ukończyła gimnazjum w Brześciu nad Bugiem i podjęła studia na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, które ukończyła w 1929 r. Była uczennicą wybitnego rzeźbiarza Konstantego Laszczki. Po 1945 r. osiedliła się na Pomorzu. Kierowała referatem kultury w Wyrzysku, potem przeniosła się do Brodnicy. Krótki czas spędziła we Włocławku, potem w Giżycku. W 1954 r. zamieszkała w Olsztynie w miasteczku akademickim Kortowo, gdzie miała też swoją pracownię. W Olsztynie spędziła resztę życia, tworząc rzeźby i cykle portretów rzeźbiarskich m.in. "Zasłużeni dla Warmii i Mazur", "Naukowcy, artyści, politycy". Oprócz rzeźb w przestrzeni publicznej ponad 40 popiersi jej autorstwa znajduje się na terenie obecnego Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego Olsztynie w Galerii rzeźby Balbiny Świtycz-Widackiej.

Zadanie pn. „Prace konserwatorskie „Konserwacja rzeźb parkowych autorstwa Balbiny Świtycz - Widackiej usytuowanych na terenie Parku Podzamcze w Olsztynie” dofinansowano ze środków programu własnego Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku pn. „Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej – 2024” pochodzących z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Wartość dofinansowania:  60 490,48  zł

Całkowity koszt inwestycji:  67 330,20  zł

Gmina Olsztyn otrzymała dofinansowanie z ze środków programu Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku pn. Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej – 2024 (pochodzących z budżetu Ministra Kultury
i Dziedzictwa Narodowego).
Dofinansowane zostanie zadanie pn. „Konserwacja rzeźb parkowych autorstwa Balbiny Świtycz-Widackiej usytuowanych na terenie Parku Podzamcze w Olsztynie”.
Prace obejmować będą trzy rzeźby artystki – „Ryba z dzieckiem”, „Wiosna” i „Amor na czatach”.
Balbina Świtycz-Widacka urodziła się 31.03.1901 r. w Mohylewie (Polesie), zmarła 28.07.1972 r. w Olsztynie. W 1924 r. ukończyła gimnazjum w Brześciu nad Bugiem i podjęła studia na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, które ukończyła w 1929 r. Była uczennicą wybitnego rzeźbiarza Konstantego Laszczki. W 1954 r. zamieszkała w Olsztynie w miasteczku akademickim Kortowo, gdzie miała też swoją pracownię. W Olsztynie spędziła resztę życia, tworząc rzeźby i cykle portretów rzeźbiarskich. Oprócz rzeźb w przestrzeni publicznej ponad 40 popiersi jej autorstwa znajduje się na trenie obecnego Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Kortowie w Galerii rzeźby Balbiny Świtycz-Widackiej.
Odnowienie rzeźb będzie również okazją do popularyzacji jej dorobku artystycznego.

Całkowity koszt realizacji zadania 70 400,00 zł
Wysokość dofinansowania 63 300,00 zł
Środki własne 7 100,00 zł

link do strony Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku z wynikami konkursu
https://rzezba-oronsko.pl/niepodlegla/wyniki-naboru-programu-centrum-rzezby-polskiej-w-oronsku-pn-rzezba-w-przestrzeni-publicznej-dla-niepodleglej-2024/

W dniu 25 maja 2023 r. Prezydent Olsztyna – Piotr Grzymowicz zaprasza na konferencję podsumowująca projekt nr  PR/1/104/2018 „Bałtycka Odyseja – tworzenie wspólnego obszaru historycznego i kulturowego”. Realizacja projektu jest dofinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa. Spotkanie rozpocznie się o godzinie 11.30 w sali nr 219 w Ratuszu.

Dzięki działaniom w projekcie Gmina Olsztyn zrealizowała m.in.:
- projekt budowlany osady archeologicznej na terenie w Lasu Miejskiego,
- digitalizację przedmiotów wydobytych podczas wykopalisk archeologicznych na terenie starego miasta w Olsztynie (kafle, naczynia, kule armatnie, monety), które będzie można obejrzeć na stronie www.wirtualnemmuzeum.olsztyn.eu oraz zobaczyć wystawione w gablotach w budynku Ratusza,
- wizualizacje 3D: wizualizacja obejmująca część średniowiecznych budowli obronnych na terenie starego miasta (Brama Górna, przedbramie, rondela, fragmenty miejskich murów obronnych) oraz  wizualizacja wczesnośredniowiecznego kompleksu osadniczego na terenie Lasu Miejskiego.

O swoich działaniach w projekcie oraz osadzie Sędyty w Lesie Miejskim opowiedzą przedstawiciele Towarzystwa Naukowego „Pruthenia” z Olsztyna.

 

W tym roku Europejski Szlak Gotyku Ceglanego obchodzi swoje 15-lecie. Poprzez swoją działalność w ostatnich latach zdołał zainteresować gotykiem ceglanym wiele osób. To międzynarodowe stowarzyszenie jest znane w całym regionie Morza Bałtyckiego.

Stowarzyszenie zostało założone 26 września 2007 r. przez miasta uczestniczące w drugim etapie projektu pn. Europejski Szlak Gotyku Ceglanego (EuRoB), który współfinansowany był ze środków Unii Europejskiej, Programu Interreg III Baltic Sea Region. Pojawienie się obu projektów o tej samej nazwie, poprzedziła inicjatywa „Drogi do gotyku ceglanego“ Niemieckiej Fundacji Ochrony Zabytków (Deutsche Stiftung Denkmalschutz).

Dziś szlak liczy około 60 członków, wśród których znajdują się miasta, regiony, gminy i instytucje z Polski, Danii i Niemiec – oraz kilku sponsorów i partnerów kooperacyjnych, w tym setki ceglanych gotyckich budynków zlokalizowanych zarówno wokół Morza Bałtyckiego, jak i w miastach i wsiach położonych w głębi lądu z dala od wybrzeża.

Członkowie podejmują wspólne starania na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego gotyku ceglanego i popularyzowania go wśród szerokiej publiczności.

„Europejski Szlak Gotyku Ceglanego stanowi doskonały przykład przeobrażenia dofinansowanego projektu w samowystarczalne stowarzyszenie”, mówi Christoph Pienkoß, Prezes Zarządu stowarzyszenia. „Służy on, zbiorowo dla wszystkich jego członków, rozwojowi turystyki kulturowej, która trwa od lat: ludzie coraz częściej interesują się tym, co warto zobaczyć ‘na swoim podwórku’. Krótkie urlopy, kultura, muzyka, kulinarne przysmaki, marynistyka, turystyka aktywna – fantastyczne budowle gotyku ceglanego doskonale wpisują się w tę listę wakacyjnych trendów. Naszym celem jest również podniesienie świadomości ludzi
na temat niezwykłego i imponującego dziedzictwa kulturowego gotyku ceglanego w miastach i na obszarach krajobrazowych objętych siecią.”

Za to zaangażowanie – nadzwyczajne osiągnięcia w dziedzinie ochrony zabytków i turystyki – już w 2010 roku stowarzyszenie zostało nagrodzone złotym medalem na wiodących europejskich targach ochrony zabytków „denkmal” w Lipsku. W 2012 roku sieć otrzymała nagrodę specjalną jury Europa Nostra – europejskiej federacji stowarzyszeń na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego Europy.

Kilka kooperacyjnych projektów i oferta dla grup zwiedzających służą przekazaniu stylu architektonicznego i jego historycznego kontekstu. W każdą trzecią sobotę czerwca w całej Europie odbywa się Dzień Gotyku Ceglanego, koordynowany przez Europejski Szlak Gotyku Ceglanego. Ze stowarzyszeniem współpracują dwie aktywne grupy robocze na temat cegły/nauki i marketingu/turystyki. W tym roku po raz pierwszy pojawiła się oferta dla dzieci, tj. spektakl „Gotyczek”, który w zabawny sposób przekazuje podstawową wiedzę o gotyku ceglanym.

Osoby pragnące wesprzeć pracę stowarzyszenia non-profit Europejski Szlak Gotyku Ceglanego na rzecz dziedzictwa kulturowego gotyku ceglanego zachęcamy do pozostania członkiem wspierającym stowarzyszenia – jako osoba prywatna, firma lub stowarzyszenie. Bezpłatnie zamówić można przewodnik turystyczny po gotyku ceglanym, dostępny w kilku językach.

Kontakt:

Europejski Szlak Gotyku Ceglanego / Europäische Route der Backsteingotik e. V.

tel. +49 30 206132555

info@eurob.org

www.eurob.org  //  www.facebook.com/backsteingotik  //  www.instagram.com/brick_gothic

Charakterystyczne cechy tego stylu możemy podziwiać na wystawie fotograficznej, ukazującej urok i kunszt secesyjnych detali architektonicznych, przygotowanej przez Koło Miłośników Fotografii Akademii Trzeciego Wieku przy Miejskim Ośrodku Kultury w Olsztynie. Wystawa prezentowana jest w Galerii Stary Ratusz Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Olsztynie (ul. Stare Miasto 33), a składają się na nią tablice, ukazujące urodę olsztyńskiej secesji.
Prace nad przygotowaniem wystawy trwały 2 lata, przypadające głównie na okres pandemii, a znalazły się na niej fotografie autorstwa 16 członków Koła: Mariana Baranowskiego, Wiesławy Filipek,
Jana Filipka, Eugeniusza Gajlewicza, Marka Hasso-Agopsowicza, Zofii Jastrzębskiej, Elżbiety Karnacewicz, Zofii Karzel, Joanny Klikowicz, Elżbiety Konopackiej-Romanowskiej, Teresy Kowalskiej-Wojniusz, Barbary Kuczmarskiej, Małgorzaty Kumkowskiej, Haliny Umińskiej, Tadeusza Więckowskiego i Zofii Zarzyckiej.
W przygotowaniu wystawy wsparcia merytorycznego seniorom udzieliła Monika Sadowska z Biura Wystaw Artystycznych, natomiast technicznego – Jakub Bertrand.