Odnowione rzeźby parkowe Balbiny Świtycz-Widackiej

W miesiącach sierpień-wrzesień 2024 roku przeprowadzone zostały prace konserwatorskie trzech rzeźb, usytuowanych w olsztyńskim Parku Podzmacze, których autorką jest Balbina Świtycz-Widacka. Wykonanie prac było możliwe dzięki dofinasowaniu ze środków programu własnego Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku pn. RZEŹBA W PRZESTRZENI PUBLICZNEJ DLA NIEPODLEGŁEJ  – 2024, pochodzących z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Zespół rzeźb parkowych - Wiosna, Amor na czatach i Ryba z dzieckiem, artystyka wykonała na zlecenie władz miejskich, w ramach powojennego urządzania parku miejskiego, otaczającego stare miasto w Olsztynie. W realistycznych dziełach figuratywnych odnajdujemy nawiązanie do rzeźby impresjonistycznej oraz do młodopolskiego symbolizmu. Wprowadzanie sztuki do przestrzeni publicznych było powszechnym zjawiskiem w l. 60. i 70. XX w. Postacie z mitologii, zwierzęta, elementy związane z lokalnym folklorem lub historią miasta ozdabiały przestrzenie skwerów, parków czy ogrodów w całej Polsce.

WIOSNA, czas powstania: 1966 r.; materiał i technika: odlew betonowy, wymiary: 450 cm, 70 cm, 70 cm

Rzeźba przedstawiająca alegorię wiosny jako młodej kobiety z kwiatami w prawej dłoni. Postać została przedstawiona w lekkim kontrapoście, na wysokim cokole w kształcie walca, spoglądająca z góry na przechodniów. Artystce pozowała córka Karina, której Wiosna ma twarz oraz koleżanka córki - Irena, której figurę odwzorowała rzeźbiarka.

AMOR NA CZATACH, czas powstania: 1968 r., materiał i technika: odlew betonowy,  wymiary: 270 cm, 80 cm, 80 cm

Rzeźba przedstawia postać z mitologii rzymskiej - boga miłości Amora. Amor przedstawiony został jako nagi, młody mężczyzna, uchwycony w momencie wyciągania strzały z kołczana, z opartą na łuku, lekko przechyloną głową. Postać ustawiona została na prostopadłościennym cokole. Modelem pozującym do rzeźby był wnuk artystki – Kamil Solarski.

RYBA Z DZIECKIEM, czas powstania: 1959 r., materiał i technika: odlew betonowy, wymiary: 190 cm, 170 cm, 90 cm  

Rzeźbę Ryba z dzieckiem artystka zaprojektowała jako element fontanny miejskiej, umieszczonej u podnóża zabytkowej willi przy ul. Zamkowej 5. W willi mieściła się niegdyś szkoła artystyczna, w której Balbina Świtycz-Widacka kształciła młodych adeptów sztuki. Rzeźba przedstawia kilkuletniego chłopca siedzącego na rybie. Fontanna, zgodnie  z założeniem artystycznym, miała tworzyć staw leśny, z umieszczonym pośrodku szczupakiem – królem mazurskich jezior, z którego otwartego pyska tryskała woda. Do postaci chłopca pozował wnuk artystki – Kamil Solarski.

Informacja o pracach przeprowadzonych przy rzeźbach

Na przestrzeni lat dzieła te wielokrotnie padały atakiem wandali, a ich elementy były malowane farbami w spray’u. Usytuowanie rzeźb wśród zieleni parkowej i związana z tym wilgoć spowodowały, że były one pokryte porostami, glonami, a nawet nawarstwieniami czarnych grzybów. Miejscowo posiadały drobne spękania materiały, a w przypadku Ryby z dzieckiem nawet znaczne ubytki w partii głowy dziecka. Rzeźby przechodziły konserwację w latach 2014-2015.  Już wówczas zostały one oczyszczone powierzchniowo wraz z cokołami z nawarstwień brudów, porostów i farby, zdezynfekowane, wzmocnione strukturalnie, uuzpełnione w miejscach drobnych spękań, scalone kolorystycznie oraz zabezpieczone przed wilgocią.

Informacja o artystce rzeźbiarce

Balbina Świtycz-Widacka (ur. 31.03.1901 r. Mohylewo – zm. 28.07.1972 r. Olsztyn) – rzeźbiarka, poetka, nauczycielka. W 1924 r. ukończyła gimnazjum w Brześciu nad Bugiem i podjęła studia na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, które ukończyła w 1929 r. Była uczennicą wybitnego rzeźbiarza Konstantego Laszczki. Po II wojnie światowej osiedliła się na Pomorzu i kierowała referatem kultury w Wyrzysku, potem przeniosła się do Brodnicy. Krótki czas spędziła we Włocławku, a następnie w Giżycku, by ostatecznie w 1954 roku zamieszkać az do śmieci w Olsztynie, w miasteczku akademickim Kortowo. W Kortowie miała też swoją pracownię rzeźbiarską. W Olsztynie stworzyła rzeźby i cykle portretów rzeźbiarskich, m.in. "Zasłużeni dla Warmii i Mazur", "Naukowcy, artyści, politycy". Oprócz rzeźb w przestrzeni publicznej, ponad 40 popiersi jej autorstwa jest przechowywanych obecnie w Galerii rzeźby Balbiny Świtycz-Widackiej, znajdującej się na terenie Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.

Zadanie pn. „Konserwacja rzeźb parkowych autorstwa Balbiny Świtycz-Widackiej usytuowanych na terenie Parku Podzamcze w Olsztynie” dofinansowano ze środków programu własnego Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku pn. „Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej – 2024” pochodzących z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Wartość dofinansowania:  60.490,48  zł

Całkowity koszt inwestycji:  67.330,20  zł