Idź do treści strony
Zabytki
16.12.2015 09:31

O dekoracjach klatki schodowej w kamienicy przy ul. W. Kętrzyńskiego 6

Budynek przy ul. W. Kętrzyńskiego 6 powstał ok. 1910 r. i stanowi przykład bogatej kamienicy czynszowej z początku XX w. Pierwotnie należał prawdopodobnie do Roberta Mrzyka, przedsiębiorcy budowlanego, mistrza brukarskiego i miejskiego radnego, właściciela sąsiedniej, okazałej kamienicy przy placu Generała Józefa Bema 3-4-4A. Po jego śmierci majątek odziedziczyła żona - Franciszka Mrzyk, która od 1913 roku figuruje w księdze adresowej jako właścicielka tego budynku.

Już dziś można przyglądać się dopiero co wyremontowanej klatce schodowej w kamienicy. Wnętrza tej klatki oraz poprzedzającej ją sieni wejściowej odzyskały historyczny wygląd oraz dawną estetykę. Pierwsze odkrywki konserwatorskie wykonane w 2005 roku potwierdziły istnienie dekoracji na ścianach klatki i sieni, jednak stan zachowania całości malowideł nie był wówczas możliwy do ustalenia. Postawiony został wówczas postulat odsłonięcia i odrestaurowania malowideł oraz przeprowadzenia niezbędnych prac remontowych w klatce. Korzystając z pomocy finansowej budżetu Gminy Olsztyn (w wysokości 40 000 złotych) Wspólnota Mieszkaniowa przystąpiła w 2015 roku do szeroko zakrojonych i kompleksowych prac konserwatorsko-restauratorskich oraz remontowych, którymi objęte zostało także istniejące wyposażenie (stolarka, schody z balustradą, posadzki). Prace konserwatorskie prowadziła Anna Szymańska, dyplomowany konserwator dzieł sztuki.

Po usunięciu wielu wtórnych nawarstwień uwidoczniła się w pełni secesyjna dekoracja malarska, wpisana w klasycyzującą oprawę architektoniczną podłużnych ścian sieni oraz stan i zakres jej zachowania. W środkowych polach arkad namalowane zostały analogiczne kompozycje z wazonami w kształcie kielichów kwiatowych, które w dolnej części pola przechodzą w duże ornamenty roślinno-kwiatowe o miękkiej formie. W każdym wazonie – bukiety wysmukłych i zróżnicowanych w obrębie poszczególnych arkad kwiatów. Wzór ornamentu był przenoszony na płaszczyznę za pomocą szablonu metodą przepróchy. Z kolei indywidualnie potraktowane bukiety zostały namalowane bez użycia szablonu, „z ręki”. Kompozycję po bokach zamykają ulistnione wici. Całość ujęta została w dekoracyjne obramowanie, podkreślone linearnym ornamentem w kolorze złotym. Dekoracje w sieni uzupełniają sztukaterie na fasecie w postaci kłosów zbóż i kwiatów oraz centralnego plafonu z dekoracją w formie liści akantu, a także malowanego ornamentu na suficie.

Nie w każdym polu arkady dekoracja zachowała się w całości. Stan zachowania rozwarstwionych i odspojonych od podłoża tynków był bardzo zły. Jedną z przyczyn poważnych uszkodzeń i zniszczeń malowideł było m.in. poprowadzenie po nich instalacji elektrycznej w wykutych bruzdach, które następnie wypełniono twardą zaprawą cementową. Zniekształcone były formy sztukatorskich detali w wyniku pokrycia ich wieloma warstwami farby (zwłaszcza faseta i plafon na suficie).

Podjęte prace konserwatorskie były ukierunkowane przede wszystkim na zachowanie, strukturalne wzmocnienie, konsolidację i zabezpieczenie pierwotnych warstw technologicznych. Oryginalne tynki podklejono, ubytki warstwy uzupełniono zaprawą wapienno-piaskową i wykończono drobnoziarnistą zaprawą, ubytki detali architektonicznych – zaprawą do rdzeni sztukatorskich i zagruntowano. Wszystkie detale zostały delikatnie oczyszczone i wzmocnione. Tym samym precyzyjny rysunek sztukaterii zdobiącej sufit sieni został w pełni uwidoczniony. Występujące na fasecie szczeliny i spękania zostały także zakitowane i wyszlifowane. W obrębie samej dekoracji wykonano retusz i scalenie kolorystyczne, a w miejscach, w których powierzchnia malowideł była zniszczona, wykonano rekonstrukcję za pomocą odpowiednio przygotowanych szablonów. Pewną niespodzianką było ujawnienie na etapie prac secesyjnego ornamentu, którego ślady ze szczątkowo zachowaną warstwą malarską (brązą) zachowały się tylko na jednym końcu sufitu. Ornament ten został w pełni zrekonstruowany z obu stron. Odsłonięty został także - wcześniej nieujawniony - monochromatyczny ornament wstęgowy o obłej, "maswerkowej" formie w nadłuczu arkad. Wnętrzu sieni ostatecznie przywrócono pierwotną kolorystykę, utrzymaną w jasnej, pastelowej tonacji.

W klatce schodowej dekoracja występuje wyłącznie w partii lamperii i ma odmienny wygląd - festonowo podwieszonej wstęgi z kwiatkami (w tym bukietami róż). Wytypowany został do konserwacji fragment z najlepiej zachowaną dekoracją o powtarzalnym module, tzw. świadek. Po usunięciu przemalowań, powierzchniowych zabrudzeń oraz wtórnych kitów, wzmocnieniu osłabionych tynków i uzupełnieniu ubytków, wykonany został delikatny retusz ubytków warstwy malarskiej. Powierzchnię „świadka”w końcowym etapie pokryto warstwą werniksu i ochronnego lakieru. W pozostałych partiach lamperii, na nowej warstwie zaprawy mineralnej, wykonano malarską rekonstrukcję dekoracji na jednolitym, jasnozielonym tle, dobranym do odcienia oryginalnego koloru, z zachowaniem wymierzonych - na podstawie dodatkowych odkrywek – odległości pomiędzy kolejnymi elementami dekoracji. I w tym przypadku posłużono się analogiczną metodą przepróchy co w sieni. Szczegóły dekoracji, np. rysunek płatków kwiatów czy kontury wstążek zostały namalowane „z ręki”, z zachowaniem oryginalnego, swobodnego sposobu malowania.

W ramach kompleksowych prac barwne posadzki przy drzwiach wejściach zostały zdemontowane i ponownie ułożone, a brakujące płytki uzupełnione nowymi, odpowiednio dopasowanymi pod względem kształtu i koloru. Naprawione zostały także stopnie i podesty drewniane oraz tralkowe balustrady, które wymagały w dużym stopniu rekonstrukcji prawie pięćdziesięciu tralek. Pracom konserwatorskim oraz niezbędnym naprawom stolarskim poddano także całą zabytkową stolarkę drzwiową: główne drzwi wejściowe, drzwi wahadłowe w sieni oraz drzwi do mieszkań. Wszystkie wtórne drzwi zostały zastąpione nowymi, wykonanymi ściśle na wzór historycznych, co pozwoliło stylistycznie ujednolicić stolarkę. Zadbano przy tym o szczegóły stolarki jak wypełnienie prześwitów w skrzydłach i nadświetlu bezbarwnym szkłem ornamentowym, czy też szkłem z oryginalnym wzorem trawionym (w drzwiach do lokali). Znalezione we wnętrzu jednego z mieszkań okucia do drzwi w postaci szyldu i klamki oraz klamki okiennej posłużyły za wzór do wykonania nowych odlewów. Całości dopełniły nowe okna w klatce oraz dopasowane oprawy oświetleniowe.


Uroczyste otwarcie klatki schodowej z udziałem Prezydenta Olsztyna Piotra Grzymowicza nastąpiło 11 grudnia. Galeria

 

Powróć do archiwum
Pogoda