Koloryt Starego Miasta w świetle badań

W ubiegłym roku na zlecenie Wydziału Kultury i Ochrony Zabytków przeprowadzone zostały badania konserwatorskie elewacji kamienic ze Starego Miasta o numerach 11/16, 17/21 i 29/32, współtworzących trzy pierzeje przyrynkowe – wschodnią, południową i zachodnią.

Wybrane do badań kwartały zabudowy pochodzą z lat 50. XX wieku, z czasów powojennej odbudowy starówki. Dopiero jednak w następnej dekadzie przystąpiono do wykończeniowych robót tynkarskich. Roboty te poprzedziło przygotowanie przez Pracownię Sztuk Plastycznych szczegółowego opracowania z projektami wystroju Starego Miasta. Projekty zakładały między innymi realizację dekoracji plastycznych w technice sgraffito. Elewacje budynków zostały też kompleksowo zaprojektowane, łącznie z detalem architektonicznym i wykończeniem poszczególnych ścian. Uwzględniono przy tym rodzaj, kolorystykę, strukturę (uziarnienie) i fakturę wypraw tynkarskich. Zaplanowano więc szlachetne, barwne tynki w zestawieniu z obrazami sgraffitowymi. Podobne opracowanie przewidywano dla elewacji podwórzowych, jednak już bez dekoracji.

Obecnie część fasad jest mocno zabrudzonych, odbarwionych lub częściowo wtórnie przemalowanych. Ich pierwotny wygląd uległ zatem w pewnym stopniu zniekształceniu. Przeprowadzone niedawno badania konserwatorskie pozwoliły na ustalenie i zweryfikowanie realizacji staromiejskich pod kątem założeń projektowych z lat 60. XX wieku. Na elewacjach budynków, a także w ich podcieniach potwierdziły się tynki barwione w masie na różne kolory, położone bezpośrednio na zwykłych tynkach podkładowych. Na niektórych elewacjach tworzą one wręcz geometryczne wzory. Do częstych rozwiązań należy też podkreślanie parterów fasad, w tym arkad podcieni innym kolorem wypraw lub dekoracją sgraffitową. Barwne tynki na fasadach różnią się jednak od drobnoziarnistych wypraw podwórzowych tym, że mają najczęściej wyrazistą fakturę oraz gruby, marmurowy wypełniacz w swoim składzie. Odmienna od płaskich powierzchni ścian pozostaje kolorystyka i sposób opracowania detali architektonicznych na poszczególnych fasadach.

Olsztyńska starówka – dzięki zaangażowaniu i inwencji zespołu młodych artystów plastyków – otrzymała swoisty koloryt, a zarazem artystyczne wykończenie.