Renowacja witraży z pracowni Gassen & Blaschke

Z tegorocznej dotacji miejskiej na prace przy zabytkach skorzysta między innymi Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Józefa w Olsztynie, która przyznane środki w wysokości 25 tyś. zł przeznaczy na konserwację dwóch kościelnych witraży oraz wykonanie przeszkleń zabezpieczających oba okna witrażowe.

Kościół św. Józefa w Olsztynie został wybudowany w stylu neoromańskim w latach 1911-1913. Autorem projektu kościoła był znany i ceniony w Prusach Wschodnich architekt z Królewca - Fritz Heitmann. Na zabytkowe wyposażenie kościoła składa się między innymi zespół witraży ornamentalno-figuralnych, wykonany w pracowni Gassen & Blaschke w Düsseldorfie w 1913 roku. Witraże powstały z barwnego szkła (w większości pokrytego warstwą malarską na gorąco), łączonego ze pomocą profili ołowianych. Tworzą one kilka niezależnych zespołów, rozmieszczonych na dwóch poziomach i umiejscowionych między innymi w absydzie zamykającej prezbiterium, w ramionach transeptu, w ścianach pod stropem imitującym kopułę na skrzyżowaniu naw, a także w nawach bocznych i nawie głównej.

Konserwacji zostaną poddane największe, wielokwaterowe witraże kościelne, osadzone w potrójnych otworach okiennych w ramionach transeptu. Z jednej strony transeptu, w dolnych kwaterach witrażowych, znajdują się przedstawienia o tematyce maryjnej ("Maria z Dzieciątkiem i św. Dominikiem", "Zwiastowanie", "Nawiedzenie"), powyżej w środkowym otworze okiennym - centralna scena "Ukrzyżowania Chrystusa", pomiędzy scenami "Naigrywania" i "Niesienia krzyża"; w bocznych otworach – witraże z "Chrystusem w Ogrójcu" i "Biczowaniem". W drugim ramieniu transeptu znajdują się witraże ze scenami z dzieciństwa Jezusa ("Narodzenie", "Ofiarowanie w świątyni", "Dwunastoletni Jezus w świątyni"), powyżej w centralnej części środkowego witraża umieszczona została główna scena "Koronacji Marii" pomiędzy "Zesłaniem Ducha Świętego" a "Immaculatą"; boczne witraże przedstawiają "Zmartwychwstanie" i "Wniebowstąpienie". Same sceny figuralne ujęte są w obramowanych polach, pomiędzy którymi znajdują się ornamentalno-roślinne witraże. Całość kompozycji witraży w poszczególnych otworach okiennych zamknięta jest bordiurami z ornamentami geometrycznymi. Na witrażach znajduje się inskrypcja wykonawcy, miejsce oraz data wykonania witraży: "Gassen&Blaschke Kunstglasmalerei Düsseldorf ⸰ 1913".

Witraże, które stanowiły dotąd pojedyncze szklenie kościoła narażone były na szkodliwe oddziaływanie czynników atmosferycznych. Są one przede wszystkim mocno zabrudzone od zewnątrz i posiadają typowe uszkodzenia szkieł, warstw malarskich i profili aluminiowych. Zawierają również pojedyncze, źle dobrane szkła, wskutek niepoprawnie przeprowadzonych napraw w latach powojennych (przykładowo ubytki w partiach malowanych uzupełniono szkłem niemalowanym). W tym też okresie część pękniętych szkieł została połączona na nowo listwami ołowianych, zaś całe okna witrażowe obmurowano wtórną zaprawą cementową

Witraże na czas konserwacji będą zdemontowane z otworów okiennych, z wykuciem mocującej je po obwodzie zaprawy cementowej. Zasadniczo w trakcie prac kwatery witrażowe nie będą rozmontowywane, z wyjątkiem sytuacji, w których niezbędna będzie wymiana szkieł. Do uzupełnienia ubytków zostaną wykorzystane szkła o odpowiedniej kolorystyce i fakturze, dokonana zostanie również rekonstrukcja warstwy malarskiej z użyciem farb witrażowych i utrwalonej termicznie. Uzupełnień tymi samymi farbami będą wymagały także fragmenty złuszczonej warstwy malarskiej. W przypadku, gdy stwierdzi się niepoprawne zakitowanie witraży lub występowanie ubytków między szkłem a profilem ołowianym, proces usztywnienia i uszczelnienia powierzchni kwater witrażowych zostanie przeprowadzony na nowo. Po pracach konserwatorskich witraże zostaną zamontowane na nowo w otworach okiennych i dodatkowo zabezpieczone od zewnątrz odpowiedniej grubości szkłem technicznym, bezbarwnym. Nowe szyby zostaną zamontowane w pierwotnych miejscach osadzenia witraży. By móc jednak zamontować nowe przeszklenia i połączyć je z witrażami niezbędna będzie pewna modernizacja samej konstrukcji witraży.